Zanim opiszemy jakie zalety i wady niosą za sobą oba zabiegi i dlaczego kastracja kota jest działaniem rekomendowanym przez lekarzy weterynarii, uporządkujmy nazewnictwo. Mimo, że potocznie przyjęło się, że samice są sterylizowane, a samce kastrowane, jest to błędne przekonanie. Sterylizacja i kastracja mogą być przeprowadzone zarówno u kota, jak i u kotki. Na czym polega sterylizacja kotki (bądź kocura)? Czym różni się od kastracji? Wszystkie wątpliwości rozwiewamy w naszym artykule.
Sterylizacja i kastracja są zabiegami chirurgicznymi, które wykonywane są w znieczuleniu ogólnym. Mają za zadanie uniemożliwić rozród. Przy okazji niosą one wiele korzyści zdrowotnych. Mimo, że oba zabiegi mają cechy wspólne, to są one całkiem odmienne jakościowo. Mając na uwadze zdrowie i dobre samopoczucie naszych zwierząt, zanim poddamy je jakimkolwiek zabiegom, powinniśmy najpierw przeanalizować wszystkie za i przeciw danej operacji.
Sterylizacja kotki i kocura – na czym to polega?
Zabieg sterylizacji pozbawia możliwości rozrodu i często jest mylony z zabiegiem kastracji. Polega na podwiązaniu lub przecięciu nasieniowodów/jajowodów, ale bez usuwania jajników/jąder. Z tego powodu w praktyce zabieg sterylizacji przeprowadza się rzadko, ponieważ nie hamuje produkcji hormonów. W konsekwencji u samic nadal może występować ruja, a kocur wciąż będzie miał ochotę na ucieczki z domu w poszukiwaniu partnerki. Ponadto sterylizacja kotki nie zmniejsza dostatecznie ryzyka wystąpienia chorób takich jak: nowotwory układu rozrodczego, stany zapalne macicy (ropomacicze), torbiele i inne. Jedyną zaletą takiego zabiegu jest brak możliwości pozostawienia po sobie potomstwa, ale to za mało!
Istnieje również sterylizacja farmakologiczna, która jest okresowym ograniczeniem zdolności rozrodczych za pomocą kuracji hormonalnej. Lekarz weterynarii podaje kotce hormony w formie zastrzyku lub zaleca je podawać w formie tabletek, np. wraz z jedzeniem w misce. Antykoncepcja hormonalna zapewnia jedynie tymczasowy efekt. Po odstawieniu hormonów wracają zdolności do reprodukcji. Niestety nie jest to dobra metoda zapobiegania ciąży. Kotki, które długotrwale przyjmują hormony płciowe mogą być narażone na choroby wątroby, ropne zapalenie macicy i raka sutka. Dlatego w trakcie terapii hormonalnej należy kontrolować stan zdrowia kotki. O wiele bezpieczniejszą i tańszą metodą pozbawienia kotek płodności, jest kastracja.
Podsumowując:
- sterylizacja kotki to podwiązanie jajników bez wycinania jajników ani macicy, a u kocura będzie to przecięcie nasieniowodów z jednoczesnym pozostawieniem jąder;
- zwierzę jest bezpłodne, ale produkcja hormonów pozostaje bez zmian;
- nie zanikają typowe popędy;
- nie chroni przed groźnymi chorobami;
- sterylizacja farmakologiczna jest okresowym ograniczeniem zdolności rozrodczych;
Kastracja (sterylizacja) kotki
Kastracja to zabieg polegający na usunięciu organów rozrodczych – jajników i jajowodów (często również macicy) w przypadku samic lub nasieniowodów i jąder w przypadku samców. Jest to zabieg nieodwracalny, powodujący trwałą bezpłodność. Kastracja ogranicza produkcję hormonów płciowych, a co za tym idzie, chroni przed nowotworami oraz ogranicza zachowania związane z rozrodem – gody, krycie, znaczenie terenu. Kiedy kastrować kotkę i kocura? Decyzję o tym kiedy wykonać zabieg powinien podjąć lekarz weterynarii, który oceni stan fizyczny zwierzęcia. Przyjmuje się, że kastrację najlepiej wykonać jak najwcześniej. Kastrację kotki zaleca się wykonać przed lub tuż po pierwszej rui (około 6-8 miesiąca), a kocura przed osiągnięciem dojrzałości płciowej (około 6-8 miesiąca).
Kastracja kota plusy i minusy
Zalety:
- brak problemu znaczenia moczem -wykastrowane kocury nie znaczą terenu oraz ich mocz jest pozbawiony intensywnej woni;
- kotka nie wykazuje uciążliwych dla domowników zachowań rujowych tj. uporczywe miauczenie;
- wykastrowane koty są mniej agresywne i bardziej ufne;
- kastracja ogranicza zachorowalność na groźne choroby: ropomacicze, nowotwory macicy, jajnika, listwy melcznej u kotek, nowotworów jąder u kocurów;
- kastracja kota wydłuża długość życia – Kocury nie znikają na wiele dni w pogoni za samicą, trzymają się bliżej domu, nie wdają się w bójki i są mniej narażone na wypadki komunikacyjne. Zwierzęta nie cierpią też na choroby narządów płciowych, które mogą stanowić zagrożenie dla ich życia. Statystycznie wykastrowane koty żyją dłużej;
- przeciwdziałanie bezdomności i zapobiega niechcianym miotom. Rozmnażanie kotów powinno mieć miejsce wyłącznie w przypadku rasowych kotów w zarejestrowanych w związkach felinologicznych hodowlach;
- trwała bezpłodność – kastracja to zabieg nieodwracalny, który raz na zawsze pozbawia kotkę lub kocura płodności. Nie ma potrzeby podawania kotu później środków hormonalnych w tabletkach czy zastrzykach. To duże ułatwienie także dla opiekuna.
Wady:
- kastrowane koty mają predyspozycje do otyłości – sam zabieg jej nie powoduje, jednak zaburzenie równowagi hormonalnej sprzyja odkładaniu się tkanki tłuszczowej i może zmniejszać aktywność kota. Jednak przy przestrzeganiu odpowiedniej diety, wielkości posiłków i zapewnieniu codziennego ruchu można uniknąć takich problemów;
- koty po zabiegu kastracji są mniej aktywne, przez co mniej piją i rzadziej chodzą do kuwety. Dłuższe zaleganie moczu w pęcherzu sprzyja namnażaniu bakterii i wytrącaniu kamieni moczowych. Jednak wystarczy kotu dać możliwość spożywania większej ilości płynów aby ograniczyć problemy z układem moczowym;
- znieczulenie ogólne i każda ingerencja chirurgiczna niosą ze sobą pewne ryzyko. Na szczęście powikłania występują stosunkowo rzadko. W większości klinik weterynaryjnych lekarze weterynarii dysponują sprzętem, który monitoruje życiowe parametry podczas trwania całej operacji. Poza tym rodzaj znieczulenia i środki anestetyczne są dobierane indywidualnie do potrzeb każdego zwierzęcia.
Jak wygląda zabieg i jak dbać o kota po zabiegu?
Czy to sterylizacja czy kastracja – zabieg jest przeprowadzany pod pełną narkozą, dlatego zwierzę powinno być na czczo. Zaleca się, by nie podawać kotu pokarmu do około 12 godzin przed zabiegiem. Poza tym samica w momencie sterylizacji lub kastracji nie może przechodzić rui, ponieważ powstaje zwiększone ryzyko pojawienia się krwawienia pooperacyjnego.
Decyzję o zabiegu podejmuje lekarz weterynarii. Kiedy przywieziemy naszego kota na zabieg do kliniki weterynaryjnej, lekarz najpierw przebada zwierzę i pobierze krew. Robi się to po to, aby ocenić stan zdrowia zwierzaka, wykluczyć ewentualne przeciwwskazania i ocenić możliwości znieczulenia.
Sam zabieg kastracji trwa od kilkunastu minut do około godziny. Zabieg kotki jest bardziej skomplikowany i dlatego jest wykonywany dłużej. Do tego należy doliczyć czas podania narkozy, leków i przygotowanie lekarza do zabiegu, a także opiekę nad kotem bezpośrednio po zabiegu w klinice weterynaryjnej. Zwierzę powinno zostać w klinice do czasu, aż całkowicie się wybudzi. Przed powrotem do domu lekarz weterynarii przekaże Ci wszystkie instrukcje dotyczące opieki w najbliższych godzinach lub dniach oraz umówi Twojego zwierzaka na wizytę pooperacyjną, która ma miejsce zazwyczaj 2-3 dni po kastracji. Po około 10 dniach będziemy musieli wybrać się z kotką na zdjęcie szwów. Ten zabieg trwa bardzo krótko.
W domu zapewnij zwierzęciu ciche, ciepłe miejsce w którym będzie czuło się bezpiecznie i będzie mogło odpocząć. Warto zabezpieczyć posłanie podkładem higienicznym. Obserwuj potrzeby mruczka i przestrzegaj zaleceń lekarza weterynarii. Ranę pooperacyjną należy codziennie kontrolować. Jeśli nie goi się prawidłowo, ma nieprzyjemny zapach lub jest stale obrzęknięta, udaj się na konsultację do przychodni weterynaryjnej. Dopilnuj aby kotka przebywała w fartuszku pooperacyjnym – zapobiega to wylizywaniu czy rozdrapaniu rany. Opieka nad kocurem po kastracji, również nie wymaga dodatkowych umiejętności – rozsądne będzie ograniczenie zabaw i skoków na czas gojenia się rany.
Zmiana diety po kastracji – czy to konieczne?
Wiele osób jest przekonanych, że tego typu zabiegi wzmagają u zwierząt apetyt i powodują otyłość. Okazuje się jednak, że jest to mylne stwierdzenie. Problem z nadwagą u kocich czworonogów najczęściej ma swoje podłoże w złej diecie i braku ruchu. Ponadto u kotek zostaje wstrzymana produkcja estrogenów, co powoduje gwałtowny wzrost apetytu. Już około dwa dni po kastracji zauważalnie wzrasta apetyt zwierzęcia, a ilość przyjmowanego pokarmu wzrasta o 20-25%, podczas gdy zapotrzebowanie energetyczne maleje o 30%. Oznacza to, że bardzo szybko może zacząć się przejadać i odkładać nadmiar energii w postaci tłuszczu, jeśli ilość pokarmu nie zostanie odpowiednio zredukowana. Dlatego niezmiernie ważne jest, by zredukować dzienną rację pokarmu i kontrolować wagę zwierzęcia. To, czy Twój pupil przytyje czy utrzyma prawidłową wagę, zależy przede wszystkim od Ciebie! Zwracaj więc uwagę na to, co i ile je Twój pupil. Przekarmienie i nadwaga mogą powodować inne poważne schorzenia, takie jak np. cukrzyca.
Zmiany w gospodarce hormonalnej, które grożą otyłością u kota, rozpoczynają się już w 72 godziny po zabiegu i utrzymują się przez okres od 12 do 16 tygodni. Po tym czasie wszystko się stabilizuje i ryzyko wystąpienia otyłości maleje. Należy odpowiednio karmić kota w tym kluczowym okresie 4 miesięcy po zabiegu, by uchronić go przed pokastracyjnym przyrostem masy ciała.
Codzienna kocia dieta powinna być zdrowa, odpowiednio zbilansowana i bogata we wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Karmy dla kotów po sterylizacji i kastracji często zawierają w składzie składniki wspomagające zdrowie układu moczowego takie jak żurawina oraz pomagające utrzymać prawidłową masę ciała np. karma Petner.
Podsumowanie:
Sterylizacja kotki / kastracja kota – oba pojęcia często używane są zamiennie, ale nie jest to poprawne. Sterylizacja polega na przecięciu lub podwiązaniu nasieniowodów u kocurów i jajowodów u kotek. Kastracja oznacza natomiast wycięcie gruczołów płciowych – jąder u samców, jajników z macicą lub samych jajników u samic. Zabieg ten na stałe wyklucza zwierzę z rozrodu oraz zapobiega groźnym dla zdrowia nowotworom czy stanom zapalnym. Ponadto kastracja to bardzo istotne narzędzia ograniczające problem bezdomności zwierząt. Wiosną w całej Polsce odbywa się 'akcja sterylizacja’. W czasie jej trwania można wykastrować wolnożyjące i dzikie koty za darmo lub uzyskać dofinansowanie na operację. Pieniądze pochodzą z urzędów gmin lub fundacji. Zapytaj zaprzyjaźnionego lekarza weterynarii o możliwość dofinansowania lub skontaktuj się z urzędem w swojej gminie.
