Choroby od kota – czym można zarazić się od kota?

Nie wszystkie choroby od kota są niebezpieczne dla człowieka. Niestety jednak są takie choroby przenoszone przez koty, które mogą być groźne dla ludzi. Należą do nich zakaźne lub pasożytnicze kocie choroby, bądź przez zwierzęta tylko roznoszone, przenoszące się na człowieka poprzez kontakt bezpośredni lub kontakt z odchodami. Na szczęście większość zoonoz, którymi można zarazić się od kota, występuje sporadycznie. Kluczowe w ich zapobieganiu jest zwyczajne zachowanie zasad higieny oraz profilaktyka zdrowia kota.

Co to jest zoonoza? Rola kotów jako nosicieli chorób

Zoonoza to choroba lub zakażenie, które może być przenoszone pomiędzy zwierzętami a ludźmi. Zoonozy są wywoływane przez różne patogeny, takie jak bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty, które mogą przenosić się bezpośrednio (np. poprzez ugryzienie lub zadrapanie) lub pośrednio (np. przez żywność, wodę, kontakt ze skażoną powierzchnią) między zwierzętami a ludźmi.

Koty mogą pełnić istotną rolę jako nosiciele zoonoz, ponieważ są potencjalnymi rezerwuarami wielu patogenów.

Czym można zarazić się od kota?

Choroba kociego pazura (bartoneloza)

Choroba kociego pazura jest spowodowana przez bakterie Bartonella henseale, które są przenoszone przez pchły. U kota nie występują żadne objawy zakażenia, a bakterie przenikają do organizmu człowieka najczęściej na skutek podrapania. Na początku w miejscu zadrapania pojawia się grudka zapalna czy miejscowe zaczerwienienie. Po upływie ok 2 tygodni może dojść do powiększenia węzłów chłonnych. Cechą charakterystyczną jest ich bolesność. Z czasem może dojść do zaropienia zajętego węzła. Może pojawić się gorączka, bóle głowy, zmęczenie oraz nudności czy wymioty. W przypadku cięższego przebiegu choroby bądź obniżonej odporności chorego konieczna jest antybiotykoterapia.

Aby ograniczyć możliwość zakażenia choroby od kota należy dbać o profilaktykę przeciwpchelną kotów oraz unikać zadrapań przez koty (zwłaszcza te dzikie). Jeśli dojdzie do zadrapania, należy uszkodzoną powierzchnię skóry zdezynfekować wodą utlenioną.

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii, który namnaża się w nabłonku jelit kotów. Następnie jest wydalany z kałem w postaci oocyst, które są niezwykle odporne na działanie warunków atmosferycznych i mogą przetrwać w środowisku wiele miesięcy. Oocysty po kilku dniach (1-5dni) w środowisku zewnętrznym stają się inwazyjne, a zdolność do zarażenia zachowują przez ponad rok. Oznacza to, że świeży kał chorego kota nie jest groźny. Co więcej, koty sieją oocysty tylko przy pierwszym zarażeniu toksoplazmozą – a więc kot seropozytywny (taki, który miał wcześniej kontakt z pierwotniakiem i wytworzył przeciwciała) jest właściwie bezpiecznym towarzyszem ciężarnej kobiety!

Jeżeli kot jest seronegatywny (testy laboratoryjne wskazują, że nie był zarażony), jest jedynym kotem w domu, nie wychodzi na dwór i nie ma możliwości polowania na chore ptaki czy gryzonie, a ty nie karmisz go surowym mięsem – nie ma możliwości, że zarazisz się od niego toksoplazmozą.

W Europie, wbrew powszechnie panującym opiniom, domowe koty stanowią małe zagrożenie zakażenia toksoplazmozą. Człowiek najczęściej zaraża się Toxoplazmozą drogą pokarmową, przez spożycie zakażonej wody, surowego lub niedogotowanego mięsa czy nieumytych owoców i warzyw.

U osób ze sprawnym systemem odpornościowym choroba przebiega zazwyczaj bezobjawowo. Niestety pasożyt ma zdolność przenikania przez łożysko i dlatego wzbudza tyle obaw i niepokoju wśród kobiet w ciąży. Zarażenie płodu w łonie matki może powodować zaburzenia neurologiczne czy upośledzenie umysłowe u noworodka. Jednakże dzieje się tak tylko w przypadku kobiet, które nie miały wcześniej kontaktu z pierwotniakiem. Czemu? Bowiem nie wykształciły odporności. Chcąc ograniczyć ryzyko zakażenia należy unikać spożywania surowego mięsa, zawsze dokładnie myć owoce i warzywa, oraz dbać o higienę rąk po kontakcie z kotami czy czyszczeniu kuwety. Częsta zmiana żwirku i dezynfekcja kuwety skutecznie chronią przez zarażeniem, a dla zwiększenia bezpieczeństwa można powierzyć obowiązek sprzątania kociej toalety innemu domownikowi.

Toksokaroza – kocia glista

Toksokaroza to choroba pasożytnicza wywołana przez glistę kocią (Toxocara cati), którą zarazić się można poprzez spożycie zanieczyszczonej jajami pasożyta żywności bądź wody bądź – w przypadku dzieci – poprzez wkładanie do ust brudnych rąk. Prawdopodobne jest również zarażenie się dziecka jajami glisty podczas zabawy w piaskownicy (do której mogą mieć dostęp koty wolnożyjące). Dojrzałe pasożyty bytują w przewodzie pokarmowym zarażonych zwierząt (głównie kociąt), a wydalone z ich organizmów z kałem jaja po około trzech tygodniach spędzonych w środowisku zewnętrznym stają się inwazyjne, czyli zawierają larwę w stadium zdolnym do zarażenia.

Małe larwy są bardzo lepkie, przez co z łatwością przyczepiają się do futra kota i mogą być przez kota roznoszone po podłodze, kuwecie, ale także na ręce opiekuna. Po połknięciu larwy dojrzewają w organizmie człowieka, a następnie umiejscawiają się w różnych narządach wewnętrznych – płucach, wątrobie, mózgu, a nawet oku – gdzie mogą żyć nawet kilka lat. Najczęściej zakażenie powoduje: gorączkę, ból brzucha, ból głowy, kaszel, bóle mięśniowe i stawowe. Zdiagnozowanie toksokarozy jest trudne, a o zarażeniu świadczy jedynie obecność swoistych przeciwciał w surowicy krwi. Leczenie jest trudne i długotrwałe, u pacjentów z objawami klinicznymi i potwierdzonym zarażeniem stosuje się leki przeciwpasożytnicze.

Jak można zapobiec zakażeniu? Ważne jest regularne odrobaczania kotów oraz dbanie o higienę rąk – częste ich mycie przed jedzeniem i po kontakcie ze zwierzętami. Bardzo ważne jest pilnowanie dzieci, by pamiętały o myciu rąk po każdym powrocie z piaskownicy czy placu zabaw.

Wścieklizna

Powszechnie uważa się, że ze zwierząt domowych tylko psy mogą zapadać na wściekliznę, co nie jest prawdą. Jeśli kot miał kontakt z wirusem, a nie został zaszczepiony również może być dla nas zagrożeniem. Koty nie są co prawda rezerwuarem tego wirusa, ale mogą go przenieść na człowieka, jeśli zostaną pogryzione przez dzikie zwierzę, np. lisa czy kunę. Dlatego potencjalnym zagrożeniem mogą być koty wychodzące i wolno żyjące.

Jest to bardzo groźna i śmiertelna choroba, dlatego po ugryzieniu przez dzikie zwierzę należy niezwłocznie udać się do lekarza. Do objawów wścieklizny należą: bóle głowy, gorączka, złe samopoczucie, pieczenie rany lub zaburzenia czucia w miejscu ugryzienia. Następnie mogą pojawić się symptomy zapalenia mózgu, czyli zaburzenia świadomości. Są to omamy, nadpobudliwość, zaburzenia rytmu snu. Czasami występują też napady drgawek, duszności czy porażenie kończyn.

Zalecane jest szczepienie kotów wychodzących. Unikajmy również kontaktu z dzikimi zwierzętami.

Grzybica

Grzybice to najczęstsze choroby skóry u kota. Niestety grzybice są bardzo zaraźliwe zarówno dla ludzi jak i innych zwierząt, a ich leczenie jest dosyć uciążliwe. Grzybicę wywołują najczęściej dermatofity – pasożytnicze mikroskopijne grzyby, które żywią się substancjami zawartymi w komórkach skóry zwierzęcia. Najpowszechniejszy grzybem z tej grupy jest Microsporum canis. Najczęściej dotyka on młode, stare lub długowłose koty.

Człowiek może zarazić się poprzez kontakt bezpośredni, ale również przebywając w zakażonym środowisku. Do objawów choroby występujących u kota należą przerzedzenie sierści i miejscowe wyłysienia, może wystąpić również lekki łupież. Głównym objawem choroby u człowieka są złuszczające zmiany, którym towarzyszy niewielka utrata włosów oraz pieczenie i świąd. Leczenie jest długotrwałe i najczęstszym rodzajem leczenia jest leczenie miejscowe – maści przeciwgrzybicze, szampony, ale również leki doustne. Jak nie dopuścić do przeniesienia choroby od kota na człowieka czy innego pupila? Należy często sprzątać mieszkanie, prać pościel, legowiska i koce w wysokiej temperaturze oraz często myć ręce (zawsze po zabawie z kotem). Jeśli nasz domowy kot często zażywa spacerów i ma kontakt z dzikimi kotami, warto go profilaktycznie zaszczepić.

Świerzb

Świerzb jest wywoływany przez świerzbowca drążącego, należącego do rodziny roztoczy. Pasożytuje on na powierzchni skóry i żywi się jej komórkami. Może występować w dwóch postaciach świerzb uszny oraz skórny:

• świerzb uszny – pasożyt przebywa w przewodzie słuchowym kota. Chore zwierzę zaczyna mocno potrząsać głową, drapać się i staje się nerwowe. Z uszu wydziela się mazista, brunatna wydzielina lub suche, ciemne twory powstałe z naskórka przewodu słuchowego oraz odchodów pasożyta,
• świerzb skórny – rozprzestrzenia się na ciele kota. Początkowo świerzbowce żyją na zewnętrznej części małżowiny usznej kota, szyi, karku, łapkach i pyszczku. Stopniowo przechodzą na brzuch, a następnie w kierunku odbytu. Świerzb skórny można rozpoznać u kota, gdy zobaczymy łyse placki skóry, pozbawione sierści.

Oba rodzaje świerzbowca są dosyć pospolitą kocią przypadłością. Najczęściej występują u kotów żyjących na wolności, szczególnie u zwierząt niedożywionych i brudnych. Na szczęście świerzbowiec bardzo rzadko przenosi się na ludzi, gdyż człowiek nie jest jego żywicielem ostatecznym. Do zakażenia może dojść w wyjątkowych sytuacjach np. przy obniżonej odporności. Nie wywołuje to jednak żadnych groźnych skutków. Lekkie zaczerwienienie i swędzenie ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Aby uniknąć zakażenia, należy obserwować furto kota (czy nie ma pierwszych objawów łysienia), a także często myć ręce i prać w wysokiej temperaturze ubrania/bieliznę/pościel.

Giardioza

Giardioza jest wywoływana przez pospolicie występujący na całym świecie wiciowiec Giardia lamblia. Pasożyt ten bytuje w jelicie cienkim kota i może być przyczyną biegunek, ale zazwyczaj nie daje objawów. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową po zjedzeniu cysty znajdującej się np. w wodzie, glebie czy pożywieniu zanieczyszczonym odchodami chorych zwierząt. Koty najczęściej zarażają się, przechodząc przez skażoną glebę i zlizując ją z łap lub pijąc skażoną wodę. Rozpoznanie Giardiozy u kotów polega na znalezieniu cyst w kale lub wykonaniu szybkich testów identyfikujących antygen w kale lub wymazie z prostnicy. Leczenie polega na podawaniu przez kilka dni preparatów przeciwpasożytniczych.

Zwierzęta leczone z powodu giardiozy musisz regularnie kąpać. Torbiele są zrzucane w kale i mogą pozostać na ciele zwierzęcia. Należy natychmiast zebrać i odpowiednio usunąć kał. Osoby mające kontakt z zarażonymi zwierzętami powinny dokładnie umyć ręce. Chociaż człowiek może zarazić się giardiozą od kota, najczęściej do zachorowania dochodzi po wypiciu skażonej wody. Po wykryciu giardiozy u kota warto zbadać wszystkich członków rodziny. Nie wiadomo kto jest źródłem zakażenia, a giardią mogą zarazić się wszyscy domownicy: psy, koty oraz ludzie.

Choroby od kota – jak minimalizować ryzyko?

Jakie choroby przenoszą koty – podsumowanie

Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu wiesz jakie choroby przenoszą koty i które choroby od kota mogą być niebezpieczne dla człowieka. Większość z nich określa się mianem „choroby brudnych rąk”, co oznacza, że chcąc uniknąć zakażenia, wystarczy przestrzegać podstawowych zasad higieny.  Aby ograniczyć przeniesienie choroby od kota na człowieka warto dbać również o profilaktykę przeciwpchelną u kotów. Należy również regularnie czyścić kuwetę kota, dbać o jego higienę osobistą oraz zawsze myć ręce po zabawie z kotem.

Data publikacji: 16 listopada 2020
Data aktualizacji: 3 września 2024

Przeczytaj również:

• Sterylizacja kotki, kastracja kota…wszystko, co musisz o tym wiedzieć
• Zaropiałe oczy u kota. Jaki jest ich powód i czym je przemywać?
• Biegunka u kota. Przyczyny i leczenie rozwolnienia u kota

tech. wet. Agata Adamska

Posiadaczka tytułów technika weterynarii oraz inżyniera na kierunku Hodowla i Ochrona Zwierząt Towarzyszących i Dzikich.
Jej ulubioną dziedziną jest żywienie zwierząt mięsożernych.
Prywatnie interesuje się ochroną środowiska i jest opiekunką kotki o imieniu Alien.